Jaarboek 2015-2016

H1 : Tien aandachtspunten voor commissarissen bij een (financiële) onderneming in transitie

Auteur J. Nooitgedagt RA
Referentie publicatie Nooitgedagt, J. (2015), Tien aandachtspunten voor commissarissen bij een (financiële) onderneming in transitie. In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 1 deelt Jan Nooitgedagt aan de hand van zijn eigen ervaringen als bestuurder en toezichthouder de uitdagingen waarvoor een raad van commissarissen in met name de financiële sector kan komen te staan en welke aandachtspunten dan belangrijk zijn om in het oog te houden. Hij heeft daartoe een lijst met tien aandachtspunten samengesteld die in het hoofdstuk worden toegelicht en uitgewerkt.
Biografie auteurs: Drs. Jan Nooitgedagt RA studeerde bedrijfseconomie aan de Universiteit van Groningen waar hij later ook zijn master in accountancy behaalde. Hij werkte ruim 28 jaar bij EY waarvan twintig jaar als partner en de laatste jaren als CEO. Van 2009 tot 2013 was hij CFO bij Aegon N.V. Hij was voorzitter van de RvC van SNS REAAL, en is nu voorzitter van de RvC van VIVAT en haar deelnemingen. Hij lid van de RvC van BNG, Robeco en vice-voorzitter van de RvC van Telegraaf Media Groep. Hij is voorzitter van het bestuur van Vereniging Effecten Uitgevende Ondernemingen (VEUO), van het bestuur van Stichting Nyenrode en van het bestuur van Kas Bank Stichting Aandelen. Hij is lid van de audit commissie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie, de adviescommissie Financiële Verslaggeving en Accountancy (AFM), de adviescommissie Governance, Risk en Complance (NBA) en de adviescommissie Cultuur, Ethiek en Gedrag (NBA).

H2 : Governance, macht en leiderschap

Auteur Drs. O.G. David
Referentie publicatie David, O. (2015) Governance, macht en leiderschap. In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding Oscar David beschrijft in hoofdstuk 2 hoe macht in de bestuurskamer een bron van kracht kan zijn in plaats van een reden tot zorg. Hij geeft inzicht in de dynamiek van macht en biedt handvatten die toezichthouders en bestuurders helpen het fenomeen macht beter onderling bespreekbaar te maken. Het hoofdstuk is een pleidooi om het thema macht binnen het bestuur en tussen de raad van commissarissen en het bestuur vaker aan de orde te stellen.
Biografie auteurs: Drs. Oscar David is organisatiepsycholoog, executive coach, adviseur en spreker op het gebied van leiderschap en verandering. De afgelopen 25 jaar begeleidde hij leiders en professionals in de top van een groot aantal internationale ondernemingen, financiële instellingen, ministeries en andere overheidsorganisaties en zorginstellingen. Oscar David is onder andere auteur van Het enneagram in management (Kluwer 1999). In 2014 verscheen van zijn hand het boek Macht! – van instinct tot integriteit (Mediawerf, 3e druk) Dit najaar volgt de Duitse versie (Erich Schmidt Verlag, 2015).

H3 : 1+1=3?…Of hoe een interne evaluatie de toegevoegde waarde van een raad van bestuur/raad van commissarissen verhoogt

Auteur Prof. dr. L.A.A. Van den Berghe en dr. A. Levrau
Referentie publicatie Van den Berghe, L.A.A. en A. Levrau (2015), H3 : 1+1=3?...Of hoe een interne evaluatie de toegevoegde waarde van een raad van bestuur/raad van commissarissen verhoogt. In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 3 beschrijven Lutgart van den Berghe en Abigal Levrau hoe een interne evaluatie de toegevoegde waarde van een raad van bestuur en raad van commissarissen kan verhogen. Dit tegenover de trend om nagenoeg uitsluitend in te zetten op publieke verantwoording, met als gevolg een focus op het overdreven formaliseren van bestuurspraktijken.
Biografie auteurs: Prof.dr. Lutgart Van den Berghe is Executive Director van GUBERNA en partner van de Vlerick Business School. Zij heeft uitgebreide bestuurservaring opgedaan in binnen- en buitenlandse raden van bestuur en raden van commissarissen. Ze is momenteel lid van de Belgische Commissie voor “Corporate Governance” en niet-uitvoerend Bestuurder van BELGACOM, Belfius en Ablynx. Ze is tevens lid van de Raad van Bestuur en voorzitter van het beleidscomité van ecoDa (De Europese Confederatie van Bestuurders Verenigingen). Voorheen was zij niet-uitvoerend Bestuurder van Electrabel (2003-2014), de ING Group (NL 1991-2003), KLM (NL, 2001-2004), Solvay (2003-2007), CSM (NL, 1998-2010), SHV (NL, 1997-2013), Capco NV (2000-2003), DVV (1995-1997); lid van het Auditcomité van de Vlaamse regering (2000-2004) en Voorzitter van de Proximus Stichting (tot 2005). Ze was ook lid van het Adviescomité van Lazard (Benelux, 2007-2010). Lutgart Van den Berghe is doctor in “Business Economics” van de Universiteit van Gent. Ze ontving uit de handen van Koning Boudewijn de titel van Barones.

Dr. Abigail Levrau is Research Director en lid van het Management Comité van GUBERNA. Ze vervoegde het Instituut in 1997 en behaalde in 2007 een doctoraat met een thesis over ‘board effectiveness’. Vanuit deze academische expertise is zij verantwoordelijk voor de onderzoeksprojecten en benchmarkstudies die binnen GUBERNA worden uitgevoerd. Daarnaast geeft zij het opleidingsaanbod van GUBERNA vorm en treedt zij regelmatig op als docent in binnen- en buitenland. Zij leidt tevens het departement beursgenoteerde ondernemingen binnen GUBERNA. Daarnaast is zij gastprofessor aan de universiteit van Gent en aan Mathias Corvinus Collegium (Hongarije). Recent is zij benoemd als externe bestuurder in een familiale niet-beursgenoteerde KMO.

H4: Internationale boards en de gevolgen voor ondernemingsprestaties

Auteur Prof. Dr. C.L.M. Hermes
Referentie publicatie Hermes, C.L.M. (2015) Internationale boards en de gevolgen voor ondernemingsprestaties In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 4 beschrijft Niels Hermes dat in corporate governance onderzoek tot nu toe minder aandacht is voor diversiteit in termen van de nationaliteit van bestuurders en commissarissen. Tegelijkertijd hebben vele, met name internationaal opererende ondernemingen, raden van bestuur en raden van commissarissen met een internationaal karakter. In dit hoofdstuk bespreekt hij in hoeverre deze vorm van diversiteit een rol speelt bij de uitvoering van de bestuurs- en toezichtstaken en op welke wijze het proces van de besluitvorming erdoor wordt beïnvloed.
Biografie auteurs: Prof. dr. Niels Hermes is hoogleraar International Finance aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is directeur van de MSc Finance en de MSc International Financial Management. Zijn onderzoek richt zich op corporate governance vraagstukken, waarbij de aandacht vooral is gericht op de effecten van boards op de besluitvorming en prestaties van de onderneming. Daarnaast doet hij onderzoek naar de omvang en gevolgen van internationale kapitaalstromen voor met name opkomende economieën en de naar de rol die microfinanciering speelt bij het verschaffen van toegang tot financiële diensten aan gezinnen en kleine bedrijven in ontwikkelingslanden. Hij publiceert hierover in internationale tijdschriften zoals Economic Journal, Journal of Banking & Finance, Corporate Governance: An International Review en Journal of International Money & Finance.

H5: Corporate Governance internationaal

Auteur Mr. Dr. W. Calkoen
Referentie publicatie Kalkoen, W. (2015) Corporate Governance internationaal In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In Hoofdstuk 5 beschrijft Willem Calkoen corporate governance vanuit meerdere internationale perspectieven. Volgens Calkoen verrijkt kennis omtrent internationaal corporate governance het denken over het eigen nationale corporate governance.
Biografie auteurs: Mr. dr. Willem Calkoen is advocaat in Rotterdam bij NautaDutilh. Hij is voorzitter geweest van de commissie "Corparate Law" van de International Bar Association. Op 11 november 2011 verdedigde hij zijn proefschrift "The One - Tier Board in the changing and converging world of corporate governance: A comparative study of boards in the UK, the US and the Netherlands", RUG 85 . Hij is editor van "The Corporate Governance Review " van Law Business Research ", een jaarlijks uitkomend boek met rapporten uit 30 landen over corporate governance per land. Hij is voorzitter van de Commissie Buitenland van de NOvA en Penningmeester van het Arbitrage Instituut P.R.I.M.E. Finance.

H6: De toetsing van bestuurders en commissarissen door DNB en de AFM. Beschouwingen vanuit de theorie én de praktijk

Auteur Mr. G. Roth en Mr. J. Roepnarain
Referentie publicatie Roth, G. en J. Roepnarain (2015), De toetsing van bestuurders en commissarissen door DNB en de AFM. Beschouwingen vanuit de theorie én de praktijk In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding Guido Roth en Janice Roepnarain beschrijven in hoofdstuk 6 het wettelijk kader van de geschiktheidtoetsingen in de financiële sector, waarbij zij ook ingegaan op de wijze waarop de betrouwbaarheids- en geschiktheidstoetsingen in de praktijk plaatsvinden. Ook beschrijven zij enkele recente ontwikkelingen en gaan ze in op de rechtsbescherming die openstaat tegen negatieve besluiten.
Biografie auteurs: Mr. Guido Roth was 7 jaar werkzaam bij de AFM en heeft zich daarna als advocaat verder toegelegd op het financieel recht. Nadat hij 8 jaar partner was bij Spigt Litigators (voorheen Spigthoff) is hij thans partner bij Simmons & Simmons LLP. Hij heeft zich gespecialiseerd in handhavingsvraagstukken en procedeert regelmatig tegen de AFM en DNB. Guido doceert regelmatig en is onder andere als docent verbonden aan de Grotius Academie. Daarnaast is hij redacteur van het Tijdschrift Ondernemingsrecht en het Tijdschrift voor Sanctierecht & Onderneming.

Mr. Janice Roepnarain is advocaat bij Simmons & Simmons LLP en gespecialiseerd in het financieel toezichtrecht. Zij voert regelmatig procedures tegen de AFM en DNB. Voordat ze de overstap maakte naar Simmons & Simmons LLP heeft ze jarenlang als advocaat de AFM en DNB vertegenwoordigd in procedures tegen marktpartijen. Janice publiceert regelmatig over handhavingsvraagstukken in het financieel toezichtrecht.

H7: De veranderende samenstelling van de raden van commissarissen van de acht grootste banken en verzekeraars gedurende 2008-2014 en het effect van de “4+4 geschiktheidstoetsingen”

Auteur Prof. dr. M. Lückerath-Rovers en drs. M. Stavast Groothuis
Referentie publicatie Lückerath-Rovers, M. en M. Stavast Groothuis (2015), De veranderende samenstelling van de raden van commissarissen van de acht grootste banken en verzekeraars gedurende 2008-2014 en het effect van de “4+4 geschiktheidstoetsingen” In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 7 gaan Mijntje Lückerath en Margriet Stavast nader in op de geschiktheidstoets. Zij gaan echter meer specifiek in op het 4+4 project waarbij in korte tijd alle commissarissen van vier grootste banken en vier grootste verzekeraars in 2012 getoetst werden. Zij onderzochten daarbij de gewijzigde samenstelling van de RvB en RvC van de acht grootste banken en verzekeraars van Nederland in de periode 2008-2014 en kijken daarbij of de toetsingen in 2012 van invloed lijken te zijn geweest op de samenstelling van de RvC, of dat deze veranderingen al eerder waren ingezet.
Biografie auteurs: Prof. dr. Mijntje Lückerath-Rovers is initiatiefnemer en lid van de redactie van dit Jaarboek Corporate Governance. Zij is hoogleraar Corporate Governance aan de Tilburg University, TIAS School for Business and Society. Zij is auteur van de jaarlijkse Nederlandse Female Board Index, het Nationaal Commissarissen Onderzoek en van vele wetenschappelijke en professionele artikelen. Zij is daarnaast betrokken bij diverse maatschappelijke initiatieven op het terrein van Corporate Governance waaronder het herschrijven van de Governance Code Cultuur en de Monitoring Commissie Code Pensioenfondsen. Zij is zelf commissaris en/of toezichthouder bij Achmea, NRC Media, de ASN Beleggingsinstellingen, KNGF Geleidehonden en de Betaalvereniging Nederland.

Drs. Margriet Stavast-Groothuis is toezichthouder bij De Nederlandsche Bank en werkzaam bij de afdeling Toetsingen. Ze is gespecialiseerd in toezicht op governance, meer specifiek op geschiktheid. Margriet is afgestudeerd als antropoloog en bedrijfskundige. Ze heeft eerder onderzoek gedaan naar board evaluaties. Momenteel doet ze onderzoek naar het functioneren van boards en toezicht.

H8: De toezichthouder is ook maar een mens: wees alert op uw biases en die van anderen!

Auteur Drs. R. Jansen RO CIA en Mr.dr. M.Aelen
Referentie publicatie Jansen, R. en M. Aelen (2015) De toezichthouder is ook maar een mens: wees alert op uw biases en die van anderen! In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In Hoofdstuk 8 gaan Remy Jansen en Margot Aelen in op de biases van verschillende typen toezichthouders. Biases kunnen van invloed zijn op de oordeelsvorming en besluitvorming van toezichthouders, zowel interne als externe toezichthouders en/of privaat en publieke toezichthouders. Zij beschrijven daarbij ook hoe biases geneutraliseerd kunnen worden en geven voorbeelden op welke manier De Nederlandsche Bank (DNB) het effect van biases zoveel mogelijk probeert te neutraliseren
Biografie auteurs: drs. Remy Jansen RO CIA is sinds 1 maart 2015 afdelingshoofd thematisch toezicht integriteit bij De Nederlandsche Bank. In deze functie is hij verantwoordelijk voor het opzetten en coördineren van thematisch toezicht op het gebied van integriteit (o.m. antiwitwastoezicht, toezicht naleving sanctieregelgeving, onderzoeken naar belangenverstrengeling en corruptie). Hiervoor was hij onder andere werkzaam als toezichthouder specialist en senior auditor bij DNB en de Bank of England (Londen). Hij publiceerde eerder over het onderwerp biases en over effectmeting bij toezichthouders. Remy Jansen heeft een master in Business Economics (VU) en Internal Auditing (Erasmus Universiteit). 



Mr. dr. Margot Aelen is sinds 15 maart 2014 toezichthouder specialist bij De Nederlandsche Bank. In deze functie houdt zij zich bezig met het versterken van de kwaliteit en de effectiviteit van het toezicht van DNB. Hiervoor was zij werkzaam als promovenda aan de Universiteit Utrecht. In september 2014 promoveerde Margot Aelen aan de Universiteit Utrecht op een juridisch proefschrift getiteld 'Beginselen van goed markttoezicht. Gedefinieerd, verklaard en uitgewerkt voor het toezicht op de financiële markten.' Margot Aelen heeft een master in Law and Economics (UU) en European Law (Université Panthéon-Assas, Parijs).

H9: Het veranderend speelveld van nutsbedrijven: effecten op governance

Auteur Prof. dr. ir. M.A.M. Boersma
Referentie publicatie Boersma, M.A.M. (2015), Het veranderend speelveld van nutsbedrijven: effecten op governance In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding Michiel Boersma beschrijft in hoofdstuk 9 governance bij Nutsbedrijven. Hij beschrijft dat in de komende jaren nutsbedrijven zich in een aantal sectoren zich opnieuw moeten uitvinden als gevolg van een aantal disruptieve ontwikkelingen. Hij bespreekt deze ontwikkelingen en de als gevolg daarvan veranderende governance voor een aantal nutssectoren, waaronder de afval-, spoor-, water-, telekom-, post- en energiesector.
Biografie auteurs:

H 10: Implementatie van MVO in de onderneming en de keten

Auteur Prof. mr. dr. T.E. Lambooy, mr. R.A. Diepeveen en mr. Sander van ’t Foort
Referentie publicatie Lamboo, T.E., R.A. Diepeveen en S. van ’t Foort Implementatie van MVO in de onderneming en de keten In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 10 beschrijven Tineke Lambooy, Rosalien Diepeveen en Sander van ’t Foort hoe MVO geïmplementeerd kan worden in de onderneming en de keten. Volgens de auteurs zijn voor bestuurders en commissarissen met name twee ontwikkelingen op het gebied van MVO relevant. Ten eerste heeft MVO een plek verworven in de corporate governance van een onderneming. En ten tweede is er grote aandacht voor het toepassen van MVO in de (internationale) toeleveringsketen.
Biografie auteurs: Prof. Mr. Dr. Tineke Lambooy is hoogleraar ondernemingsrecht bij het Center voor Entrepreneurship, Governance & Stewardship van Nyenrode Business Universiteit. Lambooy doceert en publiceert op het gebied van (internationaal) ondernemingsrecht, corporate governance, maatschappelijk verantwoord ondernemen, social entrepreneurship en internationaal investeringsrecht. Lambooy is betrokken (geweest) bij de onderzoeken die door Nyenrode Business Universiteit zijn en worden uitgevoerd naar de naleving van de Nederlandse Corporate Governance Code (2013 en 2014). Daarnaast doet zij onderzoek betreffende recht en duurzaamheid, waaronder met betrekking tot internationale handelsketens. Lambooy is ook verbonden aan Utrecht Universiteit als Associate Professor bij het onderzoekscentrum Centre for Water, Oceans and Sustainability Law. In 2010 werd haar proefschrift gepubliceerd bij Kluwer in de reeks Ondernemingsrecht. De titel is: Corporate Social Responsibility: Legal and semi-legal frameworks supporting CSR.

mr. Rosalien Diepeveen heeft in 2014 haar master Recht en Onderneming aan de Universiteit Utrecht afgerond. Zij is thans junior onderzoeker en junior docent bij Nyenrode Business Universiteit. Diepeveen is betrokken (geweest) bij de onderzoeken die door Nyenrode Business Universiteit zijn en worden uitgevoerd naar de naleving van de Nederlandse Corporate Governance Code (2013 en 2014). Zij heeft voorts aan diverse artikelen meegewerkt op het gebied van ondernemingsrecht en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Haar afstudeerscriptie behandelde de rol van aandeelhouders aangaande verantwoord ondernemen. Zij is de secretaris van het wetenschappelijke tijdschrift International and Comparative Corporate Law Journal.

Sander van ’t Foort studeerde bedrijfskunde en rechten (cum laude) en is momenteel junior onderzoeker bij Nyenrode Business Universiteit. Tijdens zijn studieperiode liep Van ’t Foort stage bij de Verenigde Naties in New York en heeft hij verschillende honoursprogramma’s met succes afgerond. Naast zijn werk bij Nyenrode Business Universiteit is Van ’t Foort politiek actief.

H11: Perspectiefwisseling voor toezichthouders van maatschappelijke organisaties

Auteur Prof. mr. L.G.H.J. Houwen
Referentie publicatie Houwen, L.G.H.J. (2015), Perspectiefwisseling voor toezichthouders van maatschappelijke organisaties In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 11 beschrijft Louis Houwen actuele beleidsvisies en herziene governancecodes voor maatschappelijke organisaties en dat deze een cultuuromslag in de governance markeren. Steeds vaker wordt gerefereerd aan best practices van goed functionerende onderwijsinstellingen, woningcorporaties en zorgorganisaties waarvan bestuurders en toezichthouders juist voorbeeldgedrag vertonen, in plaats van de verwijzingen naar incidenten met de gebruikelijke regelreflexen. Brancheorganisaties en beroepsverenigingen voor bestuurders en toezichthouders in de verschillende sectoren nemen in toenemende mate het initiatief voor kwaliteitsbevordering van bestuur, professionalisering van toezicht en verbetering van de dialoog met stakeholders.
Biografie auteurs: Prof. mr. Louis Houwen is als bijzonder hoogleraar privaat-publiek ondernemingsrecht verbonden aan Tias, School for Business and Society van Tilburg University en tevens advocaat-partner bij Dirkzwager advocaten & Notarissen te Nijmegen. Hij adviseert maatschappelijke organisaties en de Nederlandse brancheverenigingen in de zorg over governance- en aansprakelijkheidsvraagstukken en wordt veelvuldig betrokken bij de inrichting van concern- en ondernemingsstructuren in de zorgsector, het onderwijs en de corporatiesector. Louis Houwen is als auteur en adviseur betrokken bij de (herziening van de) Zorgbrede Governancecode en de oprichting van de Governancecommissie Gezondheidszorg. Zijn onderzoek en publicaties richten zich vooral op nieuwe organisatie- en financieringsstructuren, samenwerkingsverbanden en de daarmee samenhangende besturingsvraagstukken van woningcorporaties en zorg- en onderwijsinstellingen. Daarnaast maakt Louis Houwen deel uit van de Gecombineerde Commissie Vennootschapsrecht van de Nederlandse Orde van Advocaten en de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie en is hij lid van de redactie van het Tijdschrift voor Ondernemingsbestuur.

H12 Naar een coalitiemodel tussen vennootschap en werknemers

Auteur Mr. dr. M. Holtzer
Referentie publicatie Holtzer, M. (2015), Naar een coalitiemodel tussen vennootschap en werknemers In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 12 gaat Marnix Holtzer in op de vraag welke invloed werknemers kunnen uitoefenen op het strategisch beleid van de Nederlandse vennootschap en hoe tekortkomingen in de uitoefening van medezeggenschapsrechten kunnen worden weggenomen. Hij legt het initiatief daarvoor in eerste instantie bij de werknemers zelf.
Biografie auteurs: Mr. dr. Marnix Holtzer opereert op het snijvlak van ondernemingsrecht en arbeidsrecht. Hij heeft uitgebreide ervaring in het adviseren van (multinationale) ondernemingen over strategische vraagstukken. Marnix is gespecialiseerd in corporate litigation, medezeggenschap en bestuurdersaansprakelijkheid. In 2014 promoveerde hij op het proefschrift 'De invloed van werknemers op de strategie van de vennootschap'.

H13 Integrated Governance

Auteur Prof. dr. D.A. de Waard
Referentie publicatie De Waard, D.A. (2015) Integrated Governance In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding In hoofdstuk 13 gaat Dick de Waard in op de informatievoorziening en het afleggen van verantwoording door de onderneming via het jaarverslag. Hij beschrijft meerdere trends die hebben bijgedragen aan de toeneming van de hoeveelheid informatie die in de jaarverslagen van grote ondernemingen wordt opgenomen. Een van de oorzaken is bijvoorbeeld het bewustzijn dat de onderneming meer stakeholders kent dan alleen de aandeelhouders, waarbij elke relevante stakeholder zijn eigen informatievraag meebrengt. Daarnaast kan het jaarverslag gebruikt worden als instrument om de license to operate van de onderneming veilig te stellen.
Biografie auteurs: Prof. dr. Dick de Waard RA MA is als hoogleraar Auditing verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en als buitengewoon hoogleraar MVO aan University of Curaçao dr. Moises da Costa Gomez. Hij is tot 2013 gedurende 35 jaar werkzaam geweest bij EY Accountants, waar hij in Nederland verantwoordelijk was voor EY Cleantech and Sustainability Services.

H14 De belangrijkste ontwikkelingen en bevindingen uit het aandeelhoudersvergaderingenseizoen 2015

Auteur Drs. R. Abma
Referentie publicatie H14 De belangrijkste ontwikkelingen en bevindingen uit het aandeelhoudersvergaderingenseizoen 2015 In: Lückerath-Rovers, M., B. Bier, H. van Ees en M. Kaptein (eds.), Jaarboek Corporate Governance 2015-2016, Deventer: Kluwer.
Inleiding Rients Abma beschrijft in hoofdstuk 14 wederom de belangrijkste ontwikkelingen en bevindingen uit het aandeelhoudersvergaderingenseizoen van 2015 met ons deelt. Hij concludeert dat de positieve effecten van de min of meer continue dialoog tussen beursvennootschappen en hun aandeelhouders steeds beter zichtbaar worden in de uitslagen van de stemmingen op de aandeelhoudersvergaderingen (AVA’s). Steeds meer vennootschappen sonderen voorafgaand aan de AVA bij hun belangrijkste aandeelhouders of hun voorstellen op voldoende steun kunnen rekenen en passen hun voorstellen aan aan de belangrijkste stemgedragrichtlijnen van hun aandeelhouders.
Biografie auteurs: Drs. Rients Abma is sinds 2006 directeur van Eumedion. Eumedion is het corporate governance en duurzaamheidsplatform van institutionele beleggers. Abma werkte tussen 2000 en 2005 bij het Ministerie van Financiën als beleidsadviseur op het terrein van corporate governance. In 2003 was hij secretaris van de Commissie Tabaksblat en tussen eind 2004 en 1 augustus 2005 secretaris van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code (of: Commissie Frijns). Tussen 1996 en 2000 werkte hij als secretaris Economische Zaken bij werkgeversorganisatie VNO-NCW.